Community latrines for Atsiekpoe

In het kader van ons Community Development project, werd medio september 2008 op initiatief van SSFA en Jolinaiko Eco Tours een dorpsbijeenkomst gehouden in Atsiekpoe. Het doel van deze bijeenkomst was het verkrijgen van inzicht in de behoeften die bestaan op dorpsniveau met oog op het verbeteren van leefomstandigheden, en het formuleren van doelen en methoden om deze behoeften te realiseren.

Na een onderlinge discussie werden drie doelen genomineerd:

Verbeterde toiletvoorzieningen
Schoon drinkwater voorziening
Een ‘community-center’ (dorpsgebouw)

In diezelfde bijeenkomst werd besloten om verbeteren van toiletvoorzieningen als eerste gezamenlijk initiatief aan te pakken.

Onze dagelijkse behoefte – een no go area

Het feit dat het verbeteren van toiletvoorzieningen werd genomineerd was vrij verassend. Het is bekend dat schoon watervoorziening belangrijk wordt gevonden, maar over het algemeen wil niemand zijn toiletgedrag veranderen. Het doen van dagelijkse behoefte is een privé aangelegenheid en vaak geen onderwerp voor discussie. Gedrag op dit vlak is dan ook vaak moeilijk te veranderen, en veel interventies hebben teleurstellende resultaten. Pas als men voordeel van inziet om gedrag te veranderen is men bereid gedrag te veranderen, voorzieningen te installeren en deze te onderhouden.

Toegang tot sanitaire voorzieningen en persoonlijke hygiëne is geen vanzelfsprekendheid voor bijna 40% van de wereld bevolking. Jaarlijks sterven circa 1,8 miljoen mensen aan diarree veroorzaakt door onhygiënische omstandigheden (WHO). Veel kinderen, bijna 5500, sterven dagelijks aan ziektes veroorzaakt door besmet voedsel en water. Toegang tot sanitaire voorzieningen is een sleutel tot het terugdringen van deze enorme ziektelast.

Huidige voorzieningen in Atsiekpoe

Met oog op welvaart en ontwikkeling loopt Ghana op veel zaken vooruit op andere Afrikaanse landen, maar wat sanitaire voorzieningen betreft bungelt dit West-Afrikaanse land beneden aan de index. De toiletvoorzieningen in Atsiekpoe zijn dan ook niet veel beter dan in grote gedeelten van de rest van het land.

‘Free range’ is de benaming die in Atsiekpoe wordt gegeven aan de plek waar men zijn dagelijkse behoefte doet, en dit is slechts een veld of bos net buiten de bebouwing en de akkers. Men hurkt achter een boom, of graaft een gat (een simpele pit latrine) en gooit deze weer dicht nadat ‘de klus is geklaard’. Kinderen doen hun behoefte vaak veel dichter bij huis. Vanzelfsprekend is er geen water en zeep beschikbaar om na de behoeften handen te wassen, en verspreiding van bacteriën en andere ziekte verwekkers via mensen, insecten (poepvlieg) en beesten is een feit.

Voorwaarden voor succes

Het is algemeen bekend dat het opdringen of het gratis aanbieden van toiletten leidt tot onverschilligheid en het niet-gebruiken van deze voorzieningen. En in tegenstelling tot schoon drinkwater is men enkel bereid minimale financiële bijdragen te leveren aan een fatsoenlijke afvoer van dagelijkse behoeften, vooral op het platteland waar volop ‘free range’ beschikbaar is. Een gesubsidieerde aanpak waarbij de lokale bevolking direct wordt betrokken bij de bouw van de voorzieningen, en waar voorzieningen zijn aangepast op de welvaartsstandaard, zijn basisprincipes. Een droog systeem (simpele latrine) of nat systeem (flush toilet) kunnen even effectief zijn wat betreft terugdringen van infectieziekten, maar het succes is afhankelijk van de levensstandaard in het dorp.

Succes factoren in Atsiekpoe

Het feit dat de bewoners toiletvoorzieningen formuleerden als prioriteit was verassend. Natuurlijk kunnen we vraagtekens zetten of dit geen sociaal wenselijk antwoord was, maar Atsiekpoe kent een aantal succesfactoren:

Atsiekpoe heeft een toegewijd en gemotiveerd dorpsbestuur dat met hun beperkte middelen actief probeert de levensstandaard in het dorp te verhogen.
Het dorp is bekend met het bestaan en gebruik van sanitaire voorzieningen. Men heeft bijvoorbeeld familie of bekenden in en rond de hoofdstad en is bekend met een toilet als onderdeel van meer geciviliseerde behuizing. Mensen die niet veel buiten de grenzen van Atsiekpoe verkeren weten ook van het bestaan van simpele toiletvoorzieningen, omdat de lokale school drie latrines heeft.
Een aantal bewoners ondervind direct nadeel van het huidige gebrek aan sanitaire voorzieningen. Denk bijvoorbeeld aan het hoge aantal ouderen dat slecht ter been is en het relatief hoge aantal blinden. Hun gang naar de bush is hoogst ongemakkelijk, en zij ondervinden direct voordeel van een toilet binnen de compound.
“Een toilet binnen mijn compound zou een uitkomst zijn. Ik ben blind en slecht ter been en daardoor dient mijn kleinkind mij naar de bush te begeleiden wanneer ik mijn behoefte wil doen. Je kunt je vast wel voorstellen hoe gênant dat is. (Mr. Tamaklo)”
De meest motiverende factor is de ontwikkeling van eco-tourisme in Atsiekpoe. Men heeft al kennis mogen maken met het ongemak waar veel Westerse toeristen mee te maken krijgen tijdens een eerste bezoek aan Afrika… ‘darmloop. En ook het aanbieden van home-stays is niet mogelijk zonder fatsoenlijke plek voor de toerist om zijn/haar behoefte te kunnen doen.

Aanpak

Atsiekpoe is een dorp waar de meeste behuizing is opgebouwd uit leem en rieten of eenvoudige zinken dakbedekking. De eenvoudige leefomstandigheden en het feit dat dit initiatief leidt tot eerste toiletvoorzieningen maakt dat eenvoudige latrines al een hele vooruitgang is.

De volgende afspraken zijn gemaakt:

Het Atsiekpoe dorpsbestuur zorgt ervoor dat bewoners in het dorp alle werkzaamheden verrichten als het graven van de diepe gaten in de grond voor iedere latrine, voor het handmatig maken van bakstenen, en de bouw en afwerking van de latrine.
Een vertegenwoordiger uit het dorp nodigt een afgevaardigde van de Gemeentelijke Gezondheidsraad uit om de plekken van de voor de bouw goed te keuren zodat er geen risico zijn verbonden aan mogelijke bodem vervuiling.
Het dorpsbestuur doet ook een eigen bijdrage afkomstig uit het ingezamelde eco-tax budget dat verkregen is via de toeristen die met Jolinaiko Eco Tours een bezoek aan Atsiekpoe brengen. (zie onze Community Development pagina, en de website van Jolinaiko Eco Tours.
Stepping Stones for Africa subsidieert het benodigde materiaal zoals cement en staal voor gewapend beton voor de bouw van het huisje, zink voor het dak en hout voor de deur.

Doelen

In totaal zijn 10 familieclans geïnteresseerd in een latrine. Twee clans hebben besloten een toilet te delen. De totale kosten om 8 dubbele latrines te voltooien bedraagt 1600 euro. Eén dubbele latrine kan gebouwd worden voor ca. 200 euro.

Tot heden (dd. 16 maart 2010) heeft Stepping Stones for Africa 882 euro beschikbaar gesteld. Donaties waren afkomstig van onder andere Familie Bouwman en Familie Noordermeer uit Heerhugowaard en Annick Durand in Clement in Frankrijk.

Het resterende bedrag dat nodig is om het het project in Atsiekpoe te voltooien is circa 800 Euro.
Na evaluatie van de eerste serie latrines, is het de bedoeling meer latrines te bouwen, zowel in Atsiekpoe, als in het buurdorp Vume. Ook hiervoor zoeken we nog fondsen.

U kunt ons helpen om de hygiëne en gezondheid in deze twee dorpen te verbeteren, door een bijdrage te storten op onze rekening. Alle beetjes helpen!