What is the what, Darfur en de ‘Genocide Olympics’
‘What is the what’ is de titel van het nieuwste boek van Dave Egger. Het is een boek dat je raakt en het heeft mij geïnspireerd om meer te weten te komen over de situatie in Soedan en Darfur, waar het zich afspeelt. Ik hoop dat velen dit boek ook zullen lezen en geïnspireerd zullen raken om actie te ondernemen of hun stem te laten horen.
Iedereen weet dat er iets goed mis is in Darfur, maar wat er precies aan de hand is, is voor velen onduidelijk. Totdat ik ‘What is the what’ las, het levensverhaal van Valentino Achak Deng, opgetekend in romanvorm door Dave Eggers, begreep ik ook weinig van de situatie in Soedan.
Weliswaar gaat ‘What is the what’ niet over de regio Darfur maar over de oorlog in het Zuiden van Soedan, die daar de afgelopen 20 jaar heeft gewoed. Maar de gebeurtenissen in beide gebieden hebben in de kern dezelfde oorzaak, en de situatie in Darfur is in vele opzichten een herhaling van de geschiedenis.
Wat is ‘What is the what’
‘What is the what’ is het ongelofelijke levensverhaal van Valentino Achak Deng, een voormalige ‘Lost Boy’, zoals de op drift geraakte kinderen uit de Soedanese oorlog werden genoemd. Het beschrijft de waargebeurde verschrikkingen waar de jonge Valentino mee geconfronteerd wordt als hij op 5-jarige leeftijd vlucht uit zijn door de moordzuchtige Murahaleen-milities platgebrande dorp, onzeker van het lot van zijn familie. Met een groep van honderden andere Lost Boys onderneemt hij een barre tocht van jaren door de woestijn, om uiteindelijk in het vluchtelingenkamp Kakuma in Noord-Kenia te belanden. Wat het boek in mijn ogen bijzonder maakt (afgezien van de buitengewone gebeurtenissen die Valentino overkomen), is dat het verhaal geen enkele morele verontwaardiging in zich heeft, wat je gezien de gebeurtenissen wel zou verwachten. Je luistert naar de stem van iemand die alle wreedheden waar hij mee te maken krijgt als een gegeven ziet. Doordat je de gebeurtenissen in het boek beleeft vanuit het perspectief van de opgroeiende Valentino, zie je in dat het niet alleen maar ellende is, maar ook het leven van iemand (en van velen net zoals hij) die maakt wat er van te maken valt, ook in de meest gruwelijke omstandigheden.
De realiteit van vandaag in Soedan
Ondanks dat het verhaal het ooggetuigeverslag is van slechts één persoon, heeft ‘What is the what’ mij de realiteit doen inzien van wat er in Soedan de afgelopen 20 jaar gebeurd is, en van wat er vandaag opnieuw gebeurt in Darfur en het aangrenzend Tsjaad, waar velen naartoe gevlucht zijn:
De verkrachtingen en moordpartijen door de milities die honderdduizenden slachtoffers hebben opgeleverd. De situatie van de miljoenen mensen die op de vlucht voor het geweld in enorme vluchtelingenkampen terechtkomen en moeten leven onder erbarmelijke omstandigheden. De kwalijke rol van het sluwe dictatoriale regime in Khartoem, dat met miljarden Chinese oliedollars wapens en high-tech gevechtshelikopters aanschaft om tegen de eigen bevolking te gebruiken. De door het regime gesteunde, door de bevolking gevreesde Janjaweed milities, die te paard dorpen platbranden, volwassenen en kinderen op gruwelijke wijze vermoorden en misbruiken. De genocide en etnische zuivering die plaatsvindt, en de rol van het regime in Khartoem bij het tegen elkaar uitspelen van de verschillende stammen. De rebellenlegers (veelal bestaand uit kindsoldaten en jongeren) die tegen de regering in opstand kwamen, maar inmiddels zelf zo verdeeld zijn dat ze door hun onderlinge gevechten bijdragen aan de chaos en het geweld. Kwalijk is ook dat het werk van internationale hulporganisaties in de kampen ernstig wordt tegengewerkt door de regering en de rovende rebellen, en dat het journalisten zeer moeilijk wordt gemaakt om toegang te krijgen tot Darfur.
De rol van de internationale gemeenschap
In veel landen is er momenteel een opleving van de aandacht voor Soedan en Darfur. Velen vragen zich af waarom er niet wordt ingegrepen door de Verenigde Naties, waarom er geen sancties worden afgekondigd tegen het regime. De rollen van China (met het enorme oliebelang), Rusland (als wapenleverancier) en de VS (die met het regime samenwerken in de strijd tegen het terrorisme, vanwege de aanwezigheid van Al Qaida in Soedan) spelen hier allemaal uiteraard in mee en verhinderen dat er internationaal stappen worden ondernomen. De VN-gezant voor de Verenigde Naties, Jan Pronk, werd zonder pardon het land uitgezet toen hij tijdens zijn werk kritiek uitte op het regime. Er komt een vredesmacht van de Verenigde Naties van 20.000 troepen om de bevolking te beschermen. De troepen vervangen de huidige Afrikaanse vredesmacht die mislukt is vanwege gebrek aan geld, wapens en mandaat. Uiteraard is de aanwezigheid van VN soldaten een goede zaak, maar een druppel op de gloeiende plaat gezien de schaal van het conflict en het land.
De ‘Genocide Olympics’
Veel mensen nemen geen genoegen meer met de passieve houding van de politiek leiders in hun land. Er gaan stemmen op om de komende Olympische Spelen in China aan te grijpen om de situatie in Darfur onder de aandacht te brengen. Eén van hen is de actrice Mia Farrow die zich al langer inzet voor Darfur. Zij kwam op het idee om de spelen te hernoemen tot de ‘Genocide Olympics’ en sporters over te halen om in t-shirts te lopen met ‘Team Genocide’, om zo de aandacht te vragen voor de kwalijke rol die China speelt in de genocide in Darfur. Ze schreef een open brief aan Steven Spielberg, die voor China optreedt als artistiek regisseur voor de Olympische Spelen. Deze was zich niet bewust van de rol van China in Soedan, en ging het gesprek aan met de president van China. Prompt werd een Chinese afgezant naar Soedan gestuurt. China zit uiteraard niet te wachten op deze aandacht voor Darfur.
Lees alles over de ‘Genocide Olympics’ actie op de website van Mia Farrow:
Wat je kunt doen voor Darfur
In Nederland vindt deze week de actie ‘Tot zover Darfur’ plaats, bedoeld om opnieuw bewustzijn te creëren. Ik hoop dat het helpt, dat de internationale politiek eindelijk gaat inzien dat het zo niet langer kan, dat er iets moét gebeuren om de genocide te stoppen.
Stichting Stepping Stones for Africa heeft geen projecten in Soedan. Er zijn echter vele manieren om bij te dragen door te plaatse werkende hulporganisaties te steunen. Een paar suggesties:
> Tot zover Darfur
> Artsen zonder Grenzen, projecten in Darfur
> Stichting Vluchteling, Help Darfur actie
> Unicef, projecten in Darfur
Een concrete actie die je op dit moment kunt ondernemen is het ondertekenen van twee petities van Amnesty. De eerste roept op tot het uitvoeren van het arrestatiebevel voor twee belangrijke leiders van de genocide in Darfur door de aanklager bij het Internationaal Strafhof in Den Haag:
> Teken hier de petitie van Amnesty International
Een andere, internationale petitie roept de Sudanese regering op tot het stoppen van het geweld tegen de bevolking:
> Teken hier de internationale petitie van Amnesty International
Het november-nummer van Vrij Nederland is voor het grootste deel gewijd aan Darfur. Veel artikelen hieruit zijn ook terug te lezen in het Dossier Darfur op www.vrijnederland.nl:
> Dossier Darfur op www.vrijnederland.nl
Meer informatie over het boek, Soedan en Darfur
Tot slot de website van Valentino Deng Achak, de aimabele hoofdpersoon uit ‘What is the what’. Hij heeft nadat hij in de VS terecht is gekomen, een stichting opgericht, de Valentino Deng Achak Foundation. Met deze stichting probeert hij geld op te halen voor projecten in Zuid Soedan en Darfur. Neem een kijkje op de website, waarop onder andere een inspirerend essay van Dave Eggers te lezen is over de totstandkoming van ‘What is the what’.
> www.valentinoachakdeng.org
> Essay van Dave Eggers over de totstandkoming van ‘What is the what’
Om meer te weten te komen over de overeenkomsten en verschillen tussen het conflict in Zuid Soedan en Darfur, lees het volgende (engelstalige) artikel:
> Questions and answers about Southern Sudan and Darfur
Voor een kort (engelstalig) overzicht van de geschiedenis van Soedan, kijk op:
Een laatste aansporing: lees dit boek. Je kunt het op internet onder andere bestellen bij bol.com:
> Wat is de wat (Nederlandse vertaling) bij Bol.com
> What is the what (Engels) bij Bol.com
Alle opbrengsten van het boek gaan naar de Valentino Achak Deng Foundation.
Remco Kalf.
Inspiratie
- Boeken (2)
- Films (1)
- Organisaties (3)